Droogte

Op het moment dat ik dit schrijf, (juli 2018) maakt Nederland een periode van extreme droogte door. Ook buiten Nederland houdt de droogte aan. De droogte zorgt voor watertekorten en mislukte oogsten.

In grote delen van Duitsland wordt verwacht dat de graanoogst dit jaar volledig mislukt. Het graan maakt geen aren aan, waardoor de planten verhakseld worden en naar de biogasinstallatie gaan. Goed voor het aandeel duurzame energie, maar slecht voor hongerige magen die gevuld moeten worden. In sommige andere streken in Duitsland verwacht men een opbrengstdaling van 50 tot 60% (ref 1). Ook in andere delen van Europa waar graan wordt geteeld hebben het zwaar (ref 2). Hoe de hopoogst uit zal pakken dit jaar is nog te bezien.

Het is toch enigzins ironisch te noemen: juist als de kelen het dorstigst zijn, krimpen de hoeveelheden grondstoffen voor onze favoriete drank.

Klimaatwetenschappers verwachten dat zulke droogteperioden in te toekomst eerder regel dan uitzondering zullen worden. De droogtes en productiecrises zullen groter worden naarmate klimaatverandering verder doorzet. Hoogst waarschijnlijk zullen tekorten ingrijpende gevolgen hebben voor de bierproductie.

De droogte heeft allereerst een direct effect op ons bier. Aangezien bier voor het grootste deel uit water bestaat, zullen opdrogende bronnen en grondwaterpakketten grote gevolgen hebben. Er zal veel zuiniger met water omgegaan moeten worden. Productieprocessen zullen moeten worden aangepast om waterverbruik te verminderen. Wellicht zelfs dat grote brouwerijen moeten verkassen naar nattere gebieden. Ook komt er minder water beschikbaar voor de bevloeiing van graan- en hopvelden.

Teelt van gerst en tarwe zal in grote delen van de wereld moeilijker of zelfs onmogelijk worden. Het is in de geschiedenis vaker voorgekomen dat een tekort aan een grondstof een verbod tot gebruik van die grondstof in bier tot gevolg had. Zo werd in de 16e eeuw in het huidige Beieren gebruik van rogge en tarwe voor bier verboden om ervoor te zorgen dat deze granen voldoende voorhanden waren voor het bakken van brood. Het zou me niets verbazen als dergelijke regels in de toekomst weer opduiken.

Behalve graan heeft ook hop te lijden onder de droogte. Amerikaanse hoptelers verwachten door klimaatverandering tekorten (ref 3) en ook in Duitsland en Engeland neemt de hopoogst al jaren af door klimaatverandering. Hierdoor zullen hoptekorten zoals die in 2015 vaker voorkomen. Veel Amerikaanse hopbommen zullen in de toekomst steeds moeilijker te brouwen zijn en sterk in prijs stijgen.

Met het afnemen van geschikte landbouwgronden zal er gekozen moeten worden welke gewassen wel en welke niet noodzakelijk zijn om de bevolking te voeden. Ik vermoed dat hop niet tot deze gewassen zal behoren. Het kan ook zomaar zijn dat er wettelijke limieten komen aan de hoeveelheid geproduceerd bier.

Maar brouwers zijn natuurlijk niet voor een gat te vangen. Er zijn brouwers die al experimenteren met alternatieven voor hop. Bitterheid kun je halen uit de cichoreiwortel en aroma’s uit dennetoppen (ref 4), citrusschillen, jeneverbes en verschillende kruiden en specerijen. Terug naar de Middeleeuwen dus: gruit in plaats van hop. Alleen jammer dat het hoofdingrediënt van gruit, gagel, voorkomt op natte gronden. We zullen dus nieuwe gruitmengsels moeten uitvinden.

Aan de andere kant: ook de high-tech mensen zitten niet stil. Wetenschappers van de University of California in Berkeley hebben onlangs een biergist genetisch zo gemanipuleerd dat deze hoparoma’s produceert (ref 5). Zij gebruikten hierbij genen uit munt en basilicum. Deze planten bevatten net als hop linalool en geraniol, essentiële componenten van hopoliën. Met deze gist kun je een hoppig bier brouwen waar geen hop aan te pas is gekomen. Getrainde proevers meenden dat een bier, gebrouwen met deze gist, hoppiger smaakte dan een traditioneel gehopt referentiebier gebrouwen met een standaard gist. Het wachten is natuurlijk op gisten die specifieke hopprofielen imiteren. Een nadeel hiervan is natuurlijk wel dat alle bieren gebrouwen met deze gist hetzelfde “hop”profiel hebben. Belangrijke onzekerheden zijn of deze giststammen ooit voor hobbybrouwers beschikbaar komen en of genetisch gemanipuleerde gist ooit op grote schaal gebruikt gaat worden uit angst voor reacties van consumenten. Maar goed, deze route biedt hoop en spaart bovendien landbouwgrond en veel water uit. Hop telen is namelijk een nogal waterintensieve aangelegenheid.

Ander wetenschappers zijn bezig om meer hitte- en droogteresistente gerst- en hoprassen te kweken door deze te kruisen met oude rassen uit drogere streken. Ook wordt er onderzoek gedaan naar het kweken van gerst die gaat bloeien onder andere lichtomstandigheden (ref 6). Bij het opschuiven van klimaatzone’s richting de polen verandert immers ook de variaties in daglengte door het jaar heen en dat heeft effect op het al dan niet tot bloei komen van gewassen. Of deze kweekprogramma’s iets opleveren en of dit voldoende is, is nog de vraag.

Ik verwacht dat de bieren die over vijftig jaar geproduceerd worden niet meer te vergelijken zijn met de bieren van vandaag. Er zal minder of helemaal geen hop gebruikt worden en er zullen alternatieve zetmeel- en suikerbronnen gebruikt worden naast of in plaats van gerst en tarwe. It’s beer, Jim, but not as we know it.

We kunnen natuurlijk ook als de wiedeweerga stoppen met het verstoken van fossiele brandstoffen en dan maar hopen dat we nog op tijd zijn om het tij te keren. Mijn dak ligt ondertussen vol met zonnepanelen en ik ben overgestapt op elektrisch brouwen. Op zonnige dagen brouw ik direct met de energie die mijn zonnepanelen opwekken. Het geeft een goed gevoel bij het brouwen als ik weet dat ik zo mijn steentje bijdraag aan het behoud van heerlijke hoppige volmout bieren.

Adrie Otte

 

ref 1: http://www.boerenbusiness.nl/granen-grondstof/artikel/10879035/dbv-luidt-noodklok-na-droogteschade

ref 2: https://www.boerderij.nl/Akkerbouw/Nieuws/2018/6/EU-oogst-minder-graan-door-droogte-303435E/

ref 3: https://munchies.vice.com/nl/article/jpk497/amerikaanse-brouwers-komen-door-klimaatverandering-hop-tekort

ref 4: https://nos.nl/op3/artikel/2186134-de-hop-droogt-op-dus-drink-je-nu-bier-met-dennentoppen-en-cichoreiwortel.html

ref 5: https://www.nrc.nl/nieuws/2018/03/21/biotechnologie-brouwen-zonder-hop-genetisch-aangepaste-gist-produceert-hoparoma-a1596558

ref 6: https://www.sciencedaily.com/releases/2006/01/060119231817.htm

Copyright © 2013-heden Goodtimegifts/Brouwstore, Alle rechten voorbehouden. Brouwstore (Onderdeel van Goodtimegifts) | Oceanie 8A | 6014 DB Ittervoort | Telefoon 0475 564464